Առցանց առաջադրանքներ հայոց պատմությունից

 Առաջադրանք 1

Ա.Ներկայացնել հետևյալ տեղանուների հոմանիշները

Արմենիա-Արմեն

Մասիս-Ամասիա
Արագած-Արամանյակ

Չարենցը իր այս քարոքում ունի 3 գույն, որոնք նկարագրում են իր և Կարինե Քոթանջյանի հարաբերությունները: 3 գույներն են՝
Կապույտ- Չարենցը կապույտ գույնը ընկալում էր, որպես պարզություն, խաղաղություն, հանգստություն, դա երևում է այս տողում՝
Կապույտը հոգու աղոթանքն է, քույր, Կապույտը — թախիծ. Կապույտը — կարոտ թափանցիկ, մաքուր, Ու հստակ, ու ջինջ:
Ոսկոգույն- բոլորիս մեջ տպովորված է, որ ոսկին իրենից հարստություն, թանկարժոքություն, ամենալավ բաներն է խորհրդանշում, Չարենցի մոտ նույնպես դա ոսկի ժամանակաշրջաններ:
Մանուշակագույն- այս գույնը թախիծն է, մթուույունը, ավարտը, մարումը դա երևում է այս քառյակում՝
Հիշում եմ հիմա, որ մի իրիկուն,
Ժպտալուց հետո, երբ ոսկի շղթան
Ընկավ ամոթխած գիրկը լռության —
Փռվեց քո դեմքին, իմ տրտմած հոգում
Մի խամրած մշուշ մանուշակագույն…
Շատ հետարքրքիր շարք է: Օրինակ ինչու կապույտը կա՝ և՛ ոսկեգույնիի, և՛ մանուշակագույնի մեջ, ինչու մանուշակագույնը չկա ոչ մի տեղ և շարունակ այսպիսի հարցեր:
Կաույտը իր լավ խորհրդանիշ լինելու պատճառով կա բոլոր հատվածներում, որովհետև Չարենցը վատի մեջ լինելով, հիշում էր լավը: Նա եթե իրեն լավ զգար, ներքև չեր նայի դեպի վատին: Հենց դրա մասին է խոսքը: Կարինե Քոթանջյանի հետ շատ լավ ժամանակ է անցկացնում, իրար շատ են սիրում, բայց մի օր այդ ամենը կորչում է, որովհետև կողքիտ չէ սիրելիդ և կյանքը դառնում է խավար պատերով լի և այդ ժամանակ հիշում ենք անցյալի մասին, թե ինչ հրաշալի է եղել ամեն ինչ:
Երբեք այս բանաստեղծությունների շարքը այսքան խորիմաստ չեմ ընկալել, կարդալիս ընդհանրապես չեմ մտածել այդ ուղղությամբ, բայց ահա աչքերը լայն բաց անելուն պես հասկացա, որ Չարենցի կյանքը, բանաստեղծությունները լի ու լի են գաղտնիքներով:
" data-medium-file="" data-large-file="" class="alignnone wp-image-1838" src="https://arsengalstyan.files.wordpress.com/2017/01/g_image.jpg?w=165&h=124" alt="g_image" width="165" height="124">Արմավիր-Արամայիս

Երասխ-Արաքս
Այրարատ-Արա Գեղեցիկ
Գեղամա ծով-Սևանա լիճ


Բ.Աշխատանք Սկզբնաղբյուրների հետ

փորձեք գտնել որ հեղինակների և պատմիչների խոսքերն են 

«Արմենիայի մեծագույն մասի տիրակալ»- Պատմագիր Պոլիբիոսը ասել է Արտաշես I-ին

«Կամուրջներ չհանդուրժող Արաքս»-  բանաստեղծ Ալբիոս Տիբուլլոսը

«Նա քաղաքը շրջապատեց 50 կանգուն բարձրության պարիսպով, որի հաստության մեջ կային ձիերի բազմաթիվ ախոռներ:Քաղաքի արվարձանում նա կառուցեց պալատ՞ ընդարձակ զբոսայգիներով, որսատեղերով և լճերով:Մերձակայքում նա բարձացրեց նաև հզոր մի բերդ:»- Տիգրանակերտ

Որ պատմիչն է Սահակ Պարթևի գործունեությունը բարձր գնահատելով, գրել, որ նա չդադարեց հոգևոր կաթով սնուցանել «եկեղեցու մանուկներին Մեսրոպի հետ միյասին, որին հաստատեց Վաղարշապատ քաղաքի կաթողիկե Եկեղեցում, իսկ ինքը մնաց Բագրևանդ Գավառում»- Մեսրոպ Մաշտոց

«Լեռնային Ղարաբաղը մշտնջենապես բնակեցված է եղել հայերով և նրանց հայրենիքի մի հատվածն է, որը Ստալինի մեղքով հայտնվելով Ադրբեջանի կազմում, 65 տարի շարունակ ենթարկվել է ստորացման,վիրավորանքների ու ամեն տեսակի ճնշումների…Լեռնային Ղարաբաղի ճակատագիրը կարող են լուծել միայն Լեռնային Ղարաբաղի բնակիչները… Ստեղծված իրավիճակի միյակ ճշմարիտ լուծումը կարող է լինել Լեռնային Ղարաբաղի դուրս բերումը Ադրբեջանի կազմից»- Հենրիկ  Պողոսյան

Առաջադրանք 2

Ա.Որոշեք նշված ճակատամարտերը հայերի և……… ում միջև են տեղի ունեցել և որ թվականին:Նշեք նաև ճակատամարտերի արդյունքները:

• Արածանի Ճակատամարտ հայերի և Հռոմեացիների Միջև (Մ.Թ.Ա 68-ին սեպտեմբերի 22), Հայկական բանակի հաղթանակ
• Բասենի Ոսխայի ճակատամարտ հայերի և Պարսիկների միջև (297թ.) , Հայ-հռոմեական բանակի հաղթանակ
• Ներսեհապատի ճակատամարտ հայերի և Պարսիկների միջև (482թ.)
• Վարդանակերտի ճակատամարտ հայերի և Արաբների միջև (703թ. հունվար), Հայերի հաղթանակ
• Արճեշի ճակատամարտ հայերի և Արաբական խալիֆայության միջև (775թ. ապրիլի 15), արաբների հաղթանակ
• Արձնիի ճակատամարտ հայերի և Արաբական խալիֆայության միջև (775թ.), արաբների հաղթանակ
• Ծումբի ճակատամարտ հայերի և Ատրպատականի ամիրա Մամլանի դեմ (998թ.)
• Բերդուսի ճակատամարտ հայերի և Իկոնիայի սելջուկյան սուլթանության զորքերի միջև (1107թ.)
• Կոտմանի ճակատամարտ հայ-վրացական ուժերի և Մոնղոլների միջև (1221թ.)

Բ.Գտեք նշված հայ ուսուցիչները, գիտնականները որ համալսարաններում են դասավանդել և գիտության որ բնագավառն են ներկայացրել և ինչ աշխատություների գրքերի հեղինակներ են եղել

Հովհան Որոտնեցի- Աստվածաբա, փիլիսոփա, մանկավարժ:

Հովհան Որոտնեցու հայացքները վճռական դեր խաղացին Տաթևի փիլիսոփայական դպրոցի առաջավոր գիտական տեսությունների զարգացման գործում։

Մխիթար Գոշ- Հոգևորական, մանկավարժ, օրենսդիր, գիտնական

Աշխատություններից հայտնի է՝ <<Գիրք Դատասնաի>>-ն իր խմբագրություններով և գրականության դարբեր գրքերով:

Հովհաննես Իմաստասեր- Մատենագիր, փիլիսոփա, գիտնական, մանկավարժ

Հովհաննես Սարկավագը թողել է գրական հարուստ ժառանգություն։ Մեկնել է անտիկ և քրիստոնյա հեղինակների մի շարք երկեր։ Գրել է նաև փիլիսոփայական, բնագիտական, տոմարագիտական, գեղագիտական, գեղարվեստական, բարոյագիտական, աստվածաբանական բնույթի ինքնուրույն աշխատություններ։ Կորել է նրա պատմական երկը, որից մեջբերումներ է կատարել Սամուել Անեցին։ Հովհաննես Սարկավագը մեծ ուշադրություն է դարձրել անցյալի գրավոր ժառանգությանը։ Նա սրբագրել, խմբագրել և արտագրել է աղճատված և անընթեռնելի դարձած բազում բնագիր աշխատություններ։

Եսայի Նչեցի- մանկավարժ, քերական, մատենագիր, հասարակական-հոգևոր գործիչ

Երկեր՝

• «Մեկնութիւն Եզեկիէլի»
• «Վերլուծութիւն քերականութեան»
• «Դաւանութիւն և խոստովանութիւն ի Սուրբ Երրորդութիւն»
• «Սուղ ինչ պատճառ ձեռնադրութեան քահանայի»
• «Յաղագս կարգաց եկեղեցւոյ»
• «Յաղագս եկեղեցւոյ խորհրդեան»
• «Թուղթ վասն կարգաց եկեղեցւոյ և ժամուց»
• «Թուղթ Եսայեայ վարդապետին պատասխանի ընդդէմ պարոն Հեթմոյ»
• «Թուղթ Եսայեայ ի Տէր Մատթէոսն»
• «Թուղթ շրջաբերական յաղագս ողորմութիւն տալոյ ի նպաստ Ս. Կարապետին Տարօնոյ>>

Գրիգոր Մլիճեցի- Մանրանկարիչ


Հովհաննես Երզնկացի-Բանաստեղծ և ամենայն հայոց կաթողիկոս:
Գրել է՝տաղեր,շարականներ,ողբեր,մեղեդիներ,խոհա-խրատական,իմաստաբանական քառյակներ:

Ներսես Լամբրոնացի-գիտնական,հրապարակախոս,բանաստեղծ,երժիշտ,թարգմանիչ,եկեղեցական ու քաղաքական գործիչ:

Մխիթար Սեբաստացի- եկեղեցական գործիչ, հայագետ, Մխիթարյան միաբանության հիմնադիր:

20 տարեկան հասակում Սուրբ նշան վանքի վանահոր կողմից նա նշանակվեց քահանա:

25 տարեկանում Մխիթարը հիմնեց եկեղեցի Կոստանդոպոլսում, որի օրինակով էլ մի խումբ երիտասարդների հետ հիմնեց Մխիթարյան միաբանությունը:

Մխիթար կղզում կառուցեց վանք, որտեղ էլ մահացավ 73 տարեկան հասակում:

Մխիթար Սեբաստացին աշխարհաբարի քերականության առաջին դասագրքի՝ «Դուռն քերականութեան աշխարհաբար լեզուին հայոց»-ի (1727 թ.) հեղինակն է։ Արժեքավոր է նաև նրա «Քերականութիւն գրաբար լեզուի հայկազեան սեռի» (1730 թ.) երկը, որտեղ քննել է գրաբարի ձևաբանությունը, շարահյուսությունը, սահմանել կանոններ, անդրադարձել ուղղագրության և այլ հարցերի։ 

Հարություն Ալամդարյան- հայ բանաստեղծ, մանկավարժ, հասարակական-քաղաքական և եկեղեցական գործիչ, Հայ առաքելական եկեղեցու Վիրահայոց թեմի առաջնորդ:
Ալամդարյանը գրել է կրոնական տաղեր, որտեղ միստիկ մտածողության հետ առկա է նաև բողոքը ճակատագրի դեմ։
Ալամդարյանը հայկական կլասիցիզմից դեպի սենտիմենտալիզմ և ռոմանտիզմ անցման շրջանի բանաստեղծ է։
Հին կտակարանի մոտիվներով գրված բաևաստեղծություններում արտացոլել է մարդկային ողբերգությունը, ըմբոստացել մահվան դեմ («Աղոթք», «Կողկողանք առ խաչ Փրկչին», «Ողբերգութիւն Իսրայելի» ևն)։

Մեսրոպ Թաղիադյան- գրող, մանկավարժ, հրապարակախոս:
Կալկաթայի անգլիական «Եպիսկոպոսական ճեմարանում» ուսանելիս անգլերեն լեզվի հետ յուրացնում է մի շարք գիտություններ։ 40-ական թվականների շեմքին հրատարակում է մի քանի ծավալուն աշխատություններ, նրանց շարքում և մայրենի լեզվի երկու դասագիրք, հետագայում՝ նաև երրորդը։ 1845 թվից Թաղիադյանի խմբագրությամբ կամ «վերահսկողությամբ սկսում է հրատարակվել «Ազգասեր», իսկ 1848 թվից նրան փոխարինող «Ազգասեր Արարտյան» պարբերականները, որոնց մեջ նա հրապարակախոսում է Հնդկաստանի հայ գաղութի, ինչպես և ամբողջ հայոջթյան կյանքին վերաբերող բազմազան ընթացիկ խնդիրների մասին՝ հասարակական, գրական, կուլտուրական-կրթական, տնտեսական, կրոնական և այլն, քննադատում, խարազանում է բացասական երևույթներ և առաջադրում իր տեսակետները։

Գ.Որոշեք նշված մարդկանց ազգային պատկանելիությունը և մասնագիտությունը, Յուրաքանչյուրին բնութագրեք 3-4 նախադասությամբ:

Նիկողայոս Մառ- վրացի արևելագետ, հայագետ, լեզվաբան և հնագետ։


Լևոն Օրբելի- հայ ֆիզիոլոգ, էվոլյուցիոն ֆիզիոլոգիայի ուսմունքի ստեղծողներից է:


Անդրեաս Արծրունի- հայ երկրաբան և Պետերբուրգի գիտությունների ակադեմիայի թղթանդամ


Նելսոն Հորացիո-  անգլիացի ծովակալ



Ռաստրելի Բարտոլոմեո- Ազգությամբ իտալացի, քանդակագործ


Վիլհելմ Ռենտգեն- գերմանացի ականավոր ֆիզիկոս


Արշիլ Գորկի-Ամերիկահայ նկարիչ

Ջուզեպե Գարիբալդի- Իտալիայի ազգային հերոս, Ռիսորժիմենտոյի ռազմական հրամանատար



Գառզու- ֆրանսահայ նշանավոր նկարիչ, բեմանկարիչ, ֆիգուրատիվ արվեստի վարպետ։

Առաջադրանք 3 

Որոշեք նշված ճարտարապետական կոթողների, հուշարձաների եկեղեցիների անուները կառուցման վայրը և ժամանակագրությունը:

Անի սրբ.Աստվածածին եկեղեցի կամ Մայր տաճար:Կառուցվել է 989-1001թվականներն:

Շատին վանք-կառուցվել է 929թ.,գտնվում է Շատին մոտ 4կմ արևելք

Հառիճավանք-Կառուցվել է 7-րդ դարում


Խոսրով անտառի արգելոց-կառուցվել է 4-րդ դարում



Գլակա վանք (Մշո Սուրբ Կարապետ, Իննակնյան վանք)-վանքային համալիր Մեծ Հայքի Տուրուբերան նահանգի  Տարոն գավառում (այժմ՝Թուրքիայի տարածքում է), գտնվում էր Արտաշատից ոչ հեռու, եղել է հեթհանոսական մեհենատեղի, վանքի է վերածվել քրիստոնեության ընդունման ժամանակ՝4-րդ դարում։

Մշո Սուրբ Առաքելոց վանք,Ս․ Ղազարի վանք, Տիրինկատարի վանք, Ս․ Թադևոս, Թարգմանչաց վանք- միջնադարյան հայկական վանքային համալիր պատմական Մեծ Հայքի Տուրուբերան  նահանգի Տարոն գավառում (ներկայիս ԹուրքիայիՄուշի գավառի տարածքում, Մուշ քաղաքից 5 կմ դեպի հարավ-արևելք)։

Նորատուս, գյուղ Հայաստանի Հանրապետության Գեղարքունիքի մարզում, որը կառուցել է Գեղարքունիքի Սահակ իշխանը 9-րդ դարի վերջին։

Վարագավանք-հայկական վանքային համալիր պատմական Վասպուրական  նահանգում։ Կառուցվել է 7-րդ դարում։ Գտնվում է Վանի քաղաքի հարավ-արևելյան Վարագա լեռան, արևմտյան լանջին։Վանի արքեպիսկոպոսի նստավայրն էր։ Ոչնչացվել է Մեծ եղեռնի  ժամանակ։

Առաջադրանք 4

ա.Սովորաբար Պատմությունը ուսումնասիրելիս մենք շատ ենք հանդիպում իրար հակասող փաստերի, երևույթների և իրադարձություների և այդ պահին առաջանում է շատ հաճախ տրվող «ինչուները» Կամ ինչով էր պայմանավորված:Այս առաջադրանքի հարցերին պատասխանելու համար, նախ և առաջ անհրաժեշտ է ուսումնասիրել, յուրացնել հարցերի բովանդակային մասը, այնուհետև կատարել առաջադրանքի պահանջները:Յուրաքանչյուր հարցին պատասխանել կոնկրետ հիմնավորված փաստերի հիման վրա, որքան հնարավոր է համառոտ և հարցի բովանդակային մասից աշխատեք չշեղվել:

1)Ինչու 1920 թվականի օգոստոսի 10-ին Փարիզի Սևր արվարձանում կնքված պայմանագիրը, այդպես էլ մնաց թղթի վրա:

Սևրի հաշտության պայմանագիրը կարող էր նպաստել Հայկական հարցի լուծմանը և հայ ժողովրդին տրամադրել նրա ազգային համախմբման համար բավարար տարածք։ Սակայն Սևրի հաշտության պայմանագիրը մնաց թղթի վրա։Այն չվավերացրեց նույնիսկ սուլթանական կառավարությունը։